Οι νομικές πτυχές του όρου γυναικοκτονία

Στο πλαίσιο όσων ορίζει η Σύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέµηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, γνωστή και ως Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης, την οποία έχει κυρώσει η Ελλάδα µε τον ν. 4531/2018, η Ελλάδα πρέπει να λάβει όλα τα αναγκαία νοµοθετικά µέτρα προκειµένου να προστατέψει το δικαίωµα όλων, ιδιαίτερα των γυναικών, να ζουν χωρίς βία τόσο στη δηµόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα.

Αλλωστε τα ειδικά µέτρα τα οποία είναι αναγκαία για την πρόληψη και προστασία των γυναικών από τη βία που βασίζεται στο φύλο δεν θεωρούνται διακριτική µεταχείριση σύµφωνα µε τη Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης αλλά και µε το σύνταγµα. Ωστόσο η γυναικοκτονία, δηλαδή η ανθρωποκτονία γυναίκας λόγω φύλου, δεν ορίζεται ευθέως από τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα ως διακριτό έγκληµα.

Αυτό που θα ήταν αναγκαίο είναι η αναγνώριση του φαινοµένου της έµφυλης βίας όπως αυτό αποτυπώνεται και στις ανθρωποκτονίες γυναικών µε την προσθήκη ως βάση διακρίσεως στο άρθρο 82Α του Ποινικού Κώδικα και τη διάκριση λόγω φύλου, η οποία όµως δεν υπάρχει. Και ναι µεν σε ό,τι αφορά τον θάνατο, είτε γυναίκας είτε οποιουδήποτε άλλου, είναι αυτονόητο ότι τα ισόβια αποτελούν τη µέγιστη ποινή, πλην όµως η ρητή διάταξη θα µπορούσε να τυγχάνει εφαρµογής σε άλλου είδους αδικήµατα σχετικά µε την έµφυλη βία κατά των γυναικών.

Ειδικότερα, το συγκεκριµένο άρθρο (82Α ΠΚ) ορίζει ότι το ελάχιστο όριο της ποινής για τα κακουργήµατα αυξάνεται κατά δύο έτη όταν ο δράστης επέλεξε το θύµα του λόγω µιας ιδιότητάς του (φυλή, χρώµα, θρησκεία κ.λπ.). Επιπλέον και σε πολλές περιπτώσεις είναι πιθανόν η ποινή να µειώνεται λόγω ελαφρυντικών που αναγνωρίζονται από το δικαστήριο σε περιπτώσεις ανθρωποκτονιών γυναικών µε έµφυλα χαρακτηριστικά και στις περιπτώσεις αυτές η δικαστική επιµέτρηση της ποινής θα µπορούσε να σταθµίζει σε βάρος του υπαίτιου αυτή την έµφυλη βία.

Οµως δεν αρκεί η συµπερίληψη του όρου γυναικοκτονία για να αναχαιτιστούν οι δολοφονίες των γυναικών στην Ελλάδα, καθώς το φαινόµενο αυτό έχει λάβει τη µορφή χιονοστιβάδας. Το κράτος οφείλει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του και να προστατέψει τα θύµατα ενδοοικογενειακής βίας. Απαιτείται αλλαγή κουλτούρας και αντίληψης. Οι εισαγγελικές αρχές οφείλουν να προβαίνουν στις προβλεπόµενες δικονοµικές ενέργειες για τη βεβαίωση αξιόποινης συµπεριφοράς, ενεργώντας για την αποµάκρυνση του κινδύνου των θυµάτων από τους δράστες, να απευθύνουν σαφείς και ορισµένες οδηγίες προς τους αστυνοµικούς και τους ανακριτικούς υπαλλήλους και να ζητούν την ενεργοποίηση, τη συνδροµή και την επιµέλεια των θεσµοθετηµένων δοµών των κοινωνικών υπηρεσιών.

Είναι υψίστης σηµασίας στις περιπτώσεις κακοποίησης να ακολουθείται ως κανόνας η αυτόφωρη διαδικασία, µε τη σύλληψη δηλαδή του δράστη, την προσαγωγή του στον εισαγγελέα, την άσκηση εναντίον του ποινικής δίωξης και την άµεση παραποµπή του στο ποινικό ακροατήριο. Στην αυτόφωρη διαδικασία προσφέρονται, από τη µη διαδροµή του χρόνου, αναλλοίωτα τα αποδεικτικά στοιχεία και συνεπώς είναι δυνατή η αµεσότητα της ποινικής προστασίας των θυµάτων. Κοινός τόπος στις πρόσφατες γυναικοκτονίες είναι τα ερωτήµατα για τη συµπεριφορά των αρχών σε σχέση µε την ορθότητα της τήρησης της αυτόφωρης διαδικασίας και τα µέτρα που λήφθηκαν για την προστασία του θύµατος, µε δεδοµένο ότι δράστες όπως ο συγκεκριµένος στην περίπτωση της Ζακύνθου ήταν ήδη υπότροπος και µάλιστα του είχαν τεθεί αυστηρότατοι περιοριστικοί όροι.